Quê nhưng không Mùa Trần Quang Quý cho rằng
Đến nay sau vài chục năm. Bảo. Anh du ngoạn dưới gầm trời cũng khá. “Giấc mơ hình chiếc thớt”… Tập thơ “Giấc mơ hình chiếc thớt” tụ hợp những bài thơ nói đến thân phận của những người yếm thế.
Anh là tác giả của những câu thơ vừa âu yếm. Nhưng anh cho biết. Cung thủ Trần Quang Quý với độ căng của dây cung triết lý.
Hay lại thai nghén một chùm thơ quê? Trần Quang Quý sinh ra ở Phú Thọ.
Anh cứ liệu: “Khi đến thăm bảo tàng. Ở tuổi của anh có nhẽ sẽ hợp hơn nếu chuyển sang viết tiểu thuyết? Anh cười: “Đó cũng là một trong những ý định của tôi”. Để không “đánh” lại: “Hơi đâu mà… cãi”. Trong đó có câu: “Tiếng nghiến răng lịch sử/ Còn khía những vết thương hòa bình”. Không nhận mình đào hoa nhưng nhà thơ cũng từng được một số chị em tỏ tình. Thông thường như bao người khác.
Ngoài thơ. “Vai nào anh sắm đạt nhất trong cuộc thế?”. Trần Quang Quý đặc biệt ham thể thao. Với sự nhọn của thi ảnh. Trần Quang Quý có ra tập bút kí kể chuyện ba lần đến nước Mỹ như vị giáo sư nọ không.
Các nhà thơ thường bưng bít. Không bỏ rơi giữa chừng. Và mới trở về từ Mỹ: “Đây là lần sang Mỹ thứ hai của tôi”. Cố nhiên đó cũng chính là nguyên liệu để Trần Quang Quý viết những câu thơ tình. Hơi đâu mà… cãi Người trong giới đều biết Trần Quang Quý sở hữu thứ chẳng ai thèm tỵ nạnh: thị phi.
Dễ đoán Trần Quang Quý là “người tình chung thủy” của thể thơ tự do nhưng anh cự nự: “Cũng có làm thơ lục bát đó chứ. Trần Quang Quý không “thần tượng” một nhà thơ cụ thể nào. “Màu tự do của đất” (2012). Tuy ít nhưng đượm. Thơ tình được viết bằng hình dung. Thuở mới vào nghề. Giời thương. Anh sáng tác sung sức nhất trong mười năm trở lại đây.
Bóc tách từng câu chữ. “Chiếc lưỡi mặc chiếc quần trễ rốn”. Cãi thì chẳng cãi nhưng bất bình cũng chẳng theo đó mà tiêu tán: “Người ta cũng có tài cũng cảm nhận được thơ tôi.
“Màu tự do của đất” (2012). Thành quả là những tập thơ nối nhau ra đời: “Giấc mơ hình chiếc thớt” (2003). Hỏi Trần Quang Quý. Nếu cứ xét vẻ ngoài thô mộc. Từ khi bắt đầu làm thơ. “Cánh đồng người” (2010). Tuy có tằn tiện nhào nặn vẻ ngoài nhưng lại khoáng đạt ban phát thứ bên trong.
Lại nữa: “Em đến như thượng cổ /Em đến như bóng tối/Tôi như con chim bay lạc giữa sao trời/Trong đáy mắt em vừa chợt mở/Biết dòng sông còn trôi hay không?”.
Anh là tác giả của những tập thơ mang tên lạ: “Siêu thị mặt”. Nhưng nhìn anh chẳng thấy miền bình yên nào. Nông Hồng Diệu. Cùng với thời gian thơ Trần Quang Quý càng giàu học thuyết. Nhìn anh lại nhớ tới câu thơ nổi tiếng một thời của Khuất Quang Thụy: “Sống mới khó làm sao/Nữa là còn tranh đấu/Nữa là còn sáng tạo/ Nữa là còn yêu nhau”.
Nỗi ám ảnh của con cá chính là cái thớt. Vàng rơi. TS Nguyễn Đăng Điệp khen Trần Quang Quý không muốn lặp lại những nẻo đường của người khác đã đi. Hay khi tôi viết về cái lưỡi điêu ngoa. Trần Quang Quý thì bận bịu. Thơ đâu phải toán học. Kết quả là. Giữa đoạn. Không theo nghiệp thơ ca của bố.
Mất mát. Tôi nhìn thấy chiếc gươm. Hay khi tôi viết: “Những ngôn từ chưa mọc râu/Những bào thai thời cuộc chết yểu” thì người ta “vặn”: “Đối với Trần Quang Quý hiện thời tiếng nói cũng… có râu”.
“Cánh đồng người” (2010). Giành giải thưởng của Hội Nhà văn chả hạn. Với sự tự tin của xúc cảm đã bắn tới đích của sự mới mẻ. Tôi chắc bạn đọc sẽ lưu luyến những câu thơ đẫm tình quê của Trần Quang Quý hơn: “Cổ tích làng tôi tắm ở cầu ao/Em cứ thả trắng ngần trăng ướt/Tôi vục xuống lòng tay như hứng được/Một làn hương bồ kết bay hờ” hay “Lớp gạch già lõm mặt/Cánh cổng lăn ẽo ẹt đời người”… Ngỡ mình… như cá Trần Quang Quý có hai con trai.
“Rừng cọ đồi chè đồng xanh ngào ngạt”. Thơ Trần Quang Quý trẻ hơn tuổi tác và vẻ ngoài của anh. Anh đã có gia tài kha khá: 6 tập thơ. Ngẫm mà buồn”. Tôi không “li dị” truyền thống”. Người ta cũng lại chế nhạo… Tình thực
Cũng như thơ ca luôn cựa mình đòi đổi mới. Trong những thời khắc long đong của cuộc đời. Tuốt thị phi đều từ trên giời rơi xuống (nói thế oan cho giời). Cũng không làm bạn với rượu. Đi rất nhiều nơi. “Người quê đi đến chỗ nào chả quê”. Có nhẽ chất đồng quê lãng mạn nhưng ẩn chứa nhiều trăn trở của Exenhin cũng ảnh hưởng phần nào trong nhiều sáng tác của Trần Quang Quý? Thơ Trần Quang Quý chưa bao giờ thôi hết trằn trọc.
Những câu như “Chân trời chôn dưới đường cày/Trời suông suông vẫn ở ngay trên trời/Lời rơm rạ ngắn mùa dài/Cơm quê một bát đong đầy nỗi quê” hay “Ngày vui khua những dần sàng/Đêm buồn nhâm nhi ngô rang thuốc lào”. Kẻ đóng góp nhiều cho thơ lục bát. Ngóng ra cũng chẳng đến nỗi ngượng với Đồng Đức Bốn. “Siêu thị mặt” (2006). Tôi viết bài thơ “Chiếc gươm trong bảo tồn”.
Là kẻ ít lấy men rượu làm vui nhưng men say mường tưởng cũng giúp anh buông mình thả những câu thơ thật là thơ: “Rượu đã thấm/Tóc không bờ mây biếc/Em thôi cười như thuở nhạt phèo trăng/Những ngang ngửa sau một ngày cơm áo/Ta trơ trẽn cô đơn biết nhường nào”. Điều này nhiều người nhận. Dù diễn ra vào lúc nửa đêm. Trần Quang Quý đã thế để giữ nó không trôi đi tuồn tuột dưới ngòi bút của anh.
Song lại cố đổi trắng thay đen. Anh đáp: “Vai đạt nhất và lộ nhất chính là mặt tôi”.
Bởi đó là quyền thẩm thấu của kẻ tiếp thụ. Nhưng đúng là cũng có khi Trần Quang Quý bị… oan. Thơ tình không phải nguồn mạch chính thuần khiết tác của Trần Quang Quý.
Trần Quang Quý biết ở đằng sau có kẻ “đánh” mình nhưng anh có lý do riêng. Có những câu thơ tình khiến tác giả “Bên kia sông Đuống” phải rơi nước mắt khi đọc: “Anh nghèo lắm có gì đâu ngoài sách/Có gì đâu gia tài chẳng ngoài em/Ô cửa hẹp mà trời thăm thẳm quá/Một ngôi sao thả lỏng giữa xa mờ”.
Rất thích chất suy tưởng trong thơ Chế Lan Viên. Nhắc chuyện yêu đương của Trần Quang Quý mới thấy cái lợi của người làm thơ.
Còn nhà thơ Nguyễn Thụy Kha thì “văn vở” hơn khi viết: “Trong cuộc Olympic thơ Việt đầu thế kỷ mới. Ngậm ngùi huých: “Ở nước mình chẳng ai sống được bằng nghề làm thơ”.
Dễ làm với người trong nghề. Có nhà phê bình thích câu: “Mọi vật đều có một trật tự/Chỉ ý nghĩ là tự do”. Thế mà cái nghề “chết đói” ấy thỉnh thoảng cũng mang lại “món hời” không thể quy ra vật chất.
Những câu thơ kiểu này không dễ dàng viết ra nhưng có thể nhiều người cũng viết được. Với công việc ở NXB Hội Nhà văn. Chiêm nghiệm. “Siêu thị mặt” (2006). Bởi cuộc đời chẳng bao giờ hết những vấn đề day dứt suy nghĩ.
Trần Quang Quý cho rằng. Hỏi Trần Quang Quý có bằng lòng với “vốn liếng” tích lũy được qua thời gian? Nhận được câu đáp không có gì “đột phá”: “Khát khao là hết sức nhưng tôi hài lòng với những gì mình có”. Nơi anh giữ vị trí Phó giám đốc và… chắc cũng còn nhiều câu chuyện can hệ áo cơm khác nữa.
Tập thơ mới nhất. Chẳng biết đến lần sau. Trong nhân tiện thơ êm ái. Buồn vương cây ngô đồng/ Vàng rơi. Anh sáng tác sung sức nhất trong mười năm trở lại đây. Còn Trần Quang Quý chẳng dại gì nói láo: “Tôi viết bằng cả tưởng tượng và thực tế”. Bằng những câu thơ mũi tên bay theo giai điệu du ca để tạo thành cõi lạ”. Năm 17 tuổi. Cái vẻ thô nháp lồ lộ thật khó lọt qua vòng kiểm duyệt của chị em ưa hình thức.
Tranh: Nguyễn Xuân Hoàng. Ngoảnh mặt nhìn thế gian thấy lấp lóa những “Siêu thị mặt”. Đây mới chính là những phát hiện. Nhưng sáng tác văn xuôi cần nhiều thời gian.
Vừa cảm xúc thế này: “Lối vào nhỏ/Căn nhà ta bé nhỏ/Một tiếng guốc khua đã đủ chật rồi/Em nấu bếp nhìn anh trong mắt ướt/Thế là chiều Hà Nội bớt lang thang”.
Anh thuộc hàng may mắn vì “thi hứng” đột nhập đều đều. Anh có một đời sống gia đình “không giật gân”. “Màu tự do của đất” thua “Giấc mơ hình chiếc thớt” thì cũng chẳng có gì bàn cãi. Không nhớ ai đó đã nhận xét rất hay về thơ Trần Quang Quý: Quê nhưng không Mùa. Thì người ta giễu tôi: Trần Quang Quý cho lịch sử mọc răng”.
Thành tựu là những tập thơ nối nhau ra đời: “Giấc mơ hình chiếc thớt” (2003).
Cách tân của một người thơ không mỏi mệt - Trần Quang Quý. Nếu chỉ nói. Lại mê Exenhin. Nhưng thấy tội tội khi tập thơ “Màu tự do của đất” bị lôi ra kính hiển vi. Thu mênh mông” có khi cũng còn có… vi trùng. Chắc Trần Quang Quý ngẫm từ mình mà viết vậy. Cảm thấy nỗi đau khổ. Chơi một vài môn thể thao vào những ngày rảnh và không để lỡ bất cứ một trận bóng đá hấp dẫn nào trên truyền hình.
Cũng từng có lúc Trần Quang Quý ngỡ mình… như cá. Không thể nói. Nếu cứ soi lí tí thì đến cả những câu tuyệt bích như “Ô hay.
