Xe dừng lại trước một vi la nhỏ, yên tĩnh
Nếu hôm hội thảo, sức khỏe cho phép mình sẽ lên dự. Không những thế, nó còn giúp cho cơ quan chính sách trong và ngoài quân đội có cơ sở tham khảo để giải quyết chính sách cho các gia đình đội viên chưa được hưởng.
Như thường lệ, Đại tướng mặc quân phục mùa hè tiếp chúng tôi trong phòng khách ở nhà trên. Sau hai năm (2000 và 2001), với hàng chục chuyến đi xác minh nhân chứng và lần theo dấu chân các đội viên Đội Việt Nam tuyên truyền phóng thích quân ở các tỉnh miền núi phía Bắc như Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Yên Bái, Tuyên Quang, ở Hà Nội, ở Quảng Bình và cả ở Lâm Đồng, chúng tôi đã xây dựng được một danh sách khá đầy đủ thông tin về họ tên, bí danh hoạt động, năm sinh, thành phần dân tộc, quê quán, quá trình hoạt động cách mạng cho đến khi nghỉ hưu hoặc đến khi hy sinh, các phần thưởng huân, huy chương, Bằng giang sơn ghi công.
Nghe tôi trình diễn. Sau hội thảo, chúng tôi vào thăm khu di tích ở rừng Trần Hưng Đạo, xã Tam Kim, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng, nơi ghi dấu sự thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền phóng thích quân, đội quân chủ lực tiền thân của Quân đội ta. Lúc đó tôi không tin là mình đang được gặp một vị Tướng huyền thoại. Tôi theo anh Huyên lên phòng khách vừa lúc gặp Đại tướng đi ra.
Hôm thành lập, không khí rất nghiêm chỉnh nhưng thân tình, đầm ấm. Tôi ngỡ ngàng khi nghe Đại tướng nói như vậy bởi sự cầu thị của ông. # Cả nước đã kể lại những kỷ niệm vô cùng xúc động, sâu lắng về hình ảnh một vị tướng trong lòng dân chúng. Ảnh: Ngọc Khanh – TTXVN Lần gặp trước hết Đó là vào năm 1994, lúc đó tôi là cán bộ của Phòng Lịch sử kháng chiến chống Pháp.
Ông là người LÀM NÊN LỊCH SỬ và là CON NGƯỜI CỦA LỊCH SỬ. Bài phát biểu quan trọng của Đại tướng đã được in trang trọng ở trang đầu của cuốn Kỷ yếu Hội thảo. Trong quá trình thực hành nhiệm vụ này, chúng tôi nhiều lần được Đại tướng Võ Nguyên Giáp đáp làm rõ các vấn đề can dự đến hoạt động của Đội và về các đội viên. Điều này tôi nhận thấy và kiểm chứng trong tuốt những lần tôi được gặp Đại tướng.
# Xong, Đại tướng nói: thế là được rồi, mình sẽ viết bài cho các cậu. Tôi thưa với Đại tướng mưu mô, kế hoạch và quá trình chuẩn bị đánh lên Việt Bắc nhằm nhanh chóng kết thúc cuộc chiến tranh xâm lăng lần thứ hai của thực dân Pháp theo ba đường: đường không, đường bộ, đường thủy nhằm bao vây và tổ chức càn quét những nơi chúng nghi có các cơ quan của Trung ương Đảng, Chính phủ, Quân đội ta đứng chân, nhằm phá những cơ sở kho tàng, công xưởng quân giới.
Là người có may mắn được nhiều lần gặp Đại tướng trong thế cục công tác của mình, tôi hy vọng qua những kỷ niệm nho nhỏ trên đây, độc giả sẽ hiểu thêm về tầm vóc và nhân cách của một con người Văn-Võ song toàn, một nhân vật đã góp phần quan trọng định hình lịch sử của Việt Nam và thế giới thời hiện đại.
Gần 60 năm rồi, hiện thời quân đội ta lớn mạnh, đã đánh thắng cả quân Pháp, quân Mỹ. Độc đáo lắm, đặc biệt lắm. Dù rằng ở tuổi 81, nhưng lần đầu trước hết được nhìn Đại tướng mặc binh phục mùa đông, ngồi trên ghế sa lông đệm da đã cũ, ở trong phòng khách ngôi nhà ngang trò chuyện, tôi vẫn thấy ở ông toát lên phong độ của 1 vị tướng mạnh mẽ, thông tuệ, minh mẫn mà rất gần gũi.
Tôi lúc đó đang làm Tổng biên tập Tạp chí Lịch sử quân sự, được phân công đảm đương một tổ thực hiện nhiệm vụ. TS Nguyễn Mạnh Hà. Đại tướng chú tâm nghe, đôi khi đưa ra một số câu hỏi, nhận xét.
Đại tướng rất nghiêm túc trong công việc, việc gì chưa nắm chắc, ông hỏi lại cho rõ. Người được Đại tướng ngay nói đến chính là Bác Hồ, người đã có ảnh hưởng rất lớn đến tất thế cuộc và sự nghiệp của Đại tướng. Các cậu viết sử chiến tranh phải làm sao nói rõ được điều này. Nhớ về Ông trên báo chí, nhiều tướng soái, sỹ quan Quân đội, nhà nghiên cứu và mọi từng lớp quần chúng.
Vật chất hầu như không có gì, khó khăn lắm. Đại tướng cảm ơn Viện đã đến chúc mừng nhân ngày thắng lợi Điện Biên Phủ và nói: Đây là thắng lợi chung của cả dân tộc mà công trước nhất thuộc về Đảng ta và Bác Hồ.
Lịch sử của dân tộc, của Quân đội ta anh hùng lắm, các đồng chí phải làm sao cho đề đạt được điều đó vào trong sách lịch sử để giáo dục thế hệ trẻ.
Trên cơ sở kiến nghị đó, Tổng cục Chính trị giao cho Viện Lịch sử quân sự Việt Nam xác minh làm rõ và giải đáp.
Theo đúng hẹn, ngày 6 tháng 12 năm 1997, Đại tướng đã lên Thái Nguyên dự cuộc Hội thảo kỷ niệm 50 năm chiến thắng Việt Bắc được tổ chức lại Bảo tàng các dân tộc Việt Bắc.
Cuộc đời hơn 1 thế kỷ bình dị mà cao quý, gần gũi mà như huyền thoại của vị Đại tướng của quần chúng khó có bút nào có thể viết hết. Khi đó, được phép của thủ trưởng Bộ Quốc phòng ,Viện Lịch sử quân sự Việt Nam, kết hợp với các tỉnh Bắc Kạn, Phú Thọ và Thái Nguyên tổ chức 3 cuộc hội thảo khoa học kỷ niệm 50 năm thắng lợi Việt Bắc Thu Đông 1947.
Nhìn Đại tướng say sưa, lại được ngồi gần như đối diện với Đại tướng, tôi thầm nghĩ: những lời tâm tình tâm địa của người thày dạy sử ở trường dân lập Thăng Long năm xưa, của vị Đại tướng nức tiếng, của người chủ toạ danh dự Hội Khoa học lịch sử bữa nay chính là lời khuyên bảo, nhắn nhủ, gửi gắm tâm tư, mong muốn của ông đối với những người viết sử, đặc biệt là lịch sử quân sự.
TTXVN xin trân trọng giới thiệu bài viết Ba lần gặp Đại tướng của PGS. TS Nguyễn Mạnh Hà Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng (Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh) như một kỷ niệm đáng nhớ về vị Anh hùng dân tộc.
Chấm dứt nhiệm vụ giữa năm 2002, chúng tôi sang vắng Đại tướng về kết quả công việc. Đặc biệt là trường hợp của mấy chiến sĩ như Hồng Cô (người Mông độc nhất vô nhị dự Đội); đội viên Luận (sau này chúng tôi xác minh họ tên đầy đủ là Nguyễn Văn Luận, quê ở Tuyên Hóa, Quảng Bình); đội viên Nông Văn Ích ở Hà Quảng, Cao Bằng.
Lần gặp thứ hai Đó là vào tháng 9 năm 1997. Tôi thưa với Đại tướng mục đích, nội dung của Hội thảo và đề nghị Đại tướng dự, phát biểu về sự chỉ đạo của Đảng và Bộ Tổng chỉ huy đánh bại cuộc tấn công của Pháp lên Việt Bắc. Tôi cũng muốn tham dự nhưng chưa nắm được cụ thể yêu cầu của Hội thảo, đồng chí nói rõ luôn xem.
Trong những lần vinh diệu được gặp, làm việc với Đại tướng, tôi nhớ nhất những kỷ niệm sau: Ngày 12/2/1971, Đại tướng Võ Nguyên Giáp trò chuyện thân mật với các Anh hùng, dũng sĩ miền Nam ra miền Bắc dự Lễ kỷ niệm lần thứ 10 Ngày hợp nhất các lực lượng vũ trang nhân dân giải phóng miền Nam Việt Nam. Của 34 cán bộ chiến sỹ của Đội. Tôi tuyệt nhiên không thấy Đại tướng nhắc đến bản thân mình trong suốt buổi chuyện trò.
Một số đồng chí lão thành cách mạng đi cùng chúng tôi phát hiện trên tấm bia có sự sơ sót, nhầm lẫn về tên họ, quê quán, dân tộc, là liệt sỹ hay không phải liệt sỹ của danh sách 34 cán bộ, chiến sỹ Đội Việt Nam tuyên truyền phóng thích quân. Họ viết thư kiến nghị lên Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị và Bộ Tư lệnh Quân khu I đề nghị xác minh làm rõ và bổ sung, sửa những lầm lẫn trong tấm bia khắc tên 34 cán bộ Chiến sỹ của Đội.
Một cảm giác gần gụi, thân thiết dâng lên trong lòng. Tôi xuống xe đã thấy Đại tướng đứng chờ ở bậc tam cấp. Phong thái của ông, những cử chỉ không một tí xã giao, như của một người ông đối với một đứa cháu, đã cổ vũ tôi bình tâm trở lại. Ông mặc bộ pijama màu sáng, mỉm cười chìa tay ra đón tôi.
Ông cũng không giấu sự không còn nhớ của mình. Đại tướng gật đầu, chỉ ghế cho tôi ngồi và nói ngay: Các đồng chí tổ chức kỷ niệm chiến thắng Việt Bắc là rất tốt, tôi hoan nghênh.
Đại tướng nghe xong, từ tốn nói: Sự kiện này đã diễn ra nửa thế kỷ rồi, nhiều sự kiện diễn biến tôi không còn nhớ rõ, hôm nào cậu đến đây nói lại cho tất diễn biến chiến dịch rồi sau đó viết gì sẽ viết. Hôm đó, Trung tướng Hoàng Phương, Viện trưởng Viện Lịch sử quân sự, Thiếu tướng Bùi Công Ái, Phó Viện trưởng cùng đi với cán bộ của Phòng sang nhà riêng của Đại tướng chúc mừng Đại tướng nhân kỷ niệm 38 năm thắng lợi Điện Biên Phủ song song xin ý kiến về một số vấn đề trong lịch sử kháng chiến chống Pháp.
Hồi đó, Bác Hồ giao cho tôi nhiệm vụ tổ chức thành lập Đội. Lịch sử chỉ diễn ra một lần nhưng phải nghiên cứu, phải viết nhiều lần, phải viết làm sao cho đúng, phản chiếu được sự thực nhưng phải có sức thuyết phục và quyến rũ người đọc. Trận Điện Biên Phủ còn nhiều vấn đề cần phải nghiên cứu, làm sáng tỏ, nhiệm vụ của các đồng chí là phải làm rõ những vấn đề đó. Mấy hôm sau, Văn phòng của Đại tướng cho xe đến đón tôi và chở thẳng lên khu biệt thự Hồ Tây, nơi nghỉ dưỡng của các đồng chí lãnh đạo Đảng, quốc gia.
Đại tướng nói: công việc của các đồng chí rất có ý nghĩa, góp phần làm rõ các hoạt động của Đội quân tiền thân của Quân đội và những con người cụ thể. Tôi trình bày mục đích của hội thảo và thông tõ mong muốn mời Đại tướng tham dự. PGS. Tôi đứng nghiêm chào. ***** Tôi may mắn được gặp Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhiều lần trong vai trò là người làm mướn tác nghiên cứu, soạn lịch sử quân sự.
Cảm ơn đồng chí. Tiễn tôi ra cửa, Đại tướng nói thêm: Nghèo, khó khăn vậy mà chung cục đánh thắng cả Pháp rồi sau là Mỹ. Đại tướng đã kể về họ, giúp chúng tôi thêm tư liệu và nghị lực để “đi tìm” ra những đội viên này vì thông báo về họ rất ít oi.
Tôi được cắt cử sang nhà riêng của Đại tướng, gặp Đại tá Nguyễn Huyên, Thư ký của Đại tướng. Lần gặp thứ ba Năm 1999, kỷ niệm 55 năm ngày thành lập Quân đội quần chúng Việt Nam (22/12/1944-22/12/1999), Viện Lịch sử quân sự Việt Nam kết hợp với Tỉnh ủy Cao Bằng tổ chức cuộc Hội thảo khoa học tại Thị xã Cao Bằng.
